Ukraine được cho là cái nôi quan trọng nhất cho những người theo chủ nghĩa Phục quốc Do Thái trong thời kỳ đầu. Câu chuyện về chủ nghĩa Phục Quốc Do Thái bắt đầu ở Ukraine vào những năm 1880. Vào thời điểm đó, người Do Thái tại Ukraine sinh sống đông đảo tại hai khu vực khác nhau. Một là ở "Khu định cư Pale" tại Ukraine nơi mà người Do Thái được phép sinh sống một cách hợp pháp mà không cần sự cho phép đặc biệt. Phần còn lại nằm trong đế chế Áo-Hung, đây là nơi sinh sống của hơn một triệu người Do Thái, vì vậy một phần lớn dân số Do Thái trên thế giới sống ở Ukraine, và một phần lớn người Ukraine là người Do Thái.
Trong những năm 1860 và 70, Sa hoàng Alexander II đã chấm dứt chế độ nông nô, tạo ra các chính quyền địa phương bán dân chủ và đưa ra hệ thống luật pháp kiểu châu Âu. Đối với người Do Thái, điều đó có nghĩa là dần dần nới lỏng luật pháp phân biệt đối xử, chẳng hạn như hạn chế về nơi họ có thể sống. Do đó, người Do Thái dù vẫn cần sự cho phép đặc biệt để sống ở Kiev (Kyiv), nhưng việc xin phép đã trở nên dễ dàng hơn rất nhiều vào thời điểm này người Do Thái được phép làm kinh tế và tham gia trong một số các lĩnh vực. Nhưng tất cả đã thay đổi vào năm 1881, khi một nhóm khủng bố ám sát Sa Hoàng. Khi làm như vậy, họ hy vọng sẽ truyền cảm hứng cho quần chúng bị áp bức ở Nga vùng lên chống lại chính phủ và tầng lớp quý tộc, đồng thời đưa ra một kỷ nguyên tự do và thịnh vượng mới. Điều đó đã không xảy ra, nhưng mọi người đã đứng dậy và tấn công người Do Thái. Trong hai năm tiếp theo, một làn sóng hỗn chiến đẫm máu tràn qua Pale và thậm chí xa hơn nữa , hầu hết đều xảy ra ở Ukraine. Thay vì nhắm mắt làm ngơ trước bạo lực, Sa Hoàng mới đã phản ứng - bằng cách tạo ra những luật khắc nghiệt hơn về nơi người Do Thái có thể sống và cách họ có thể kiếm sống.
ODESSA – THÀNH PHỐ TRUNG TÂM TRONG LỊCH SỬ CỦA CHỦ NGHĨA PHỤC QUỐC.
Odessa được thành lập trên lãnh thổ mà Catherine Đại đế đã chiếm được từ đế chế Ottoman vào năm 1792. Không giống như những thành phố như Vilna hay Lviv nơi hàng trăm người Do Thái đang sống trong nhiều thế kỷ. Odessa là nơi mới vào lúc đó, đây là một trong số rất ít thành phố của Nga nơi Người Do Thái có thể tự do định cư và tìm kiếm các cơ hội kinh tế mới. So với những người anh em của họ ở những nơi khác ở Nga, người Do Thái ở Odessa ít tuân theo tôn giáo hơn và có nhiều khả năng nói tiếng Nga hoặc ngoài tiếng Yiddish . Thành phố cũng thu hút người Do Thái từ bên ngoài Ukraine, và trong hai hoặc ba thập kỷ, nó là trung tâm của Haskalah.
NHỮNG NGƯỜI THEO CHỦ NGHĨA DO THÁI BA ĐẦU CỦA ODESSA.
Trong số rất nhiều thanh niên Do Thái đến từ Odessa với mong muốn khám phá những ý tưởng mới và để lại dấu ấn trong đời sống của người Do Thái với cây bút của mình là Moshe Leib Lilienblum. Ông sớm trở thành nhân vật trung tâm của đời sống trí thức Do Thái trong thành phố, và là nhân vật nguyên mẫu đã chuyển từ truyền thống sang chủ nghĩa Phục quốc. Có những cá nhân khác đóng vai trò tổ chức lớn hơn trong phong trào Zionist của những năm 1880, nhưng Lilienblum là nhà tư tưởng hàng đầu , người đã hướng đến việc không chỉ định cư ở quê hương Do Thái, mà còn là sự phục hưng của tiếng Do Thái, quốc gia Do Thái và của tâm hồn Do Thái.
Năm 1889, thời khắc vĩ đại tiếp theo của chủ nghĩa Zionism sơ khai cũng đến ở Odessa, khi Asher Ginsberg sinh ra ở Ukraine - được biết đến với bút danh Ahad Ha'am - trở thành lãnh đạo của một hội kín có tên là Bnei Moshe, tổ chức này đã cố gắng phối hợp các nỗ lực để đưa người Do Thái đến Đất Israel. Dưới sự lãnh đạo của ông, Odessa vẫn là trung tâm quốc tế của Chủ nghĩa Phục quốc cho đến khi Theodor Herzl triệu tập Đại hội Chủ nghĩa Phục quốc lần thứ nhất vào năm 1897, và phong trào mới hơn của Herzl thay thế phong trào cũ của Nga. Nhưng trong suốt hai thập kỷ sau đó, Odessa đã không ngừng trở thành trái tim đập của tư tưởng và văn hóa của chủ nghĩa Phục quốc.
Đây chỉ là phần mở đầu của một câu chuyện dài hơn nhiều. Odessa sẽ tạo ra những nhà lãnh đạo Zionist vĩ đại khác. Vladimir Jabotinsky, người sáng lập Chủ nghĩa Phục sinh Phục hưng, là một nguyên mẫu người Odessan, một chân ở thế giới Nga và một chân ở thế giới Do Thái, và ông đã viết rất hào hứng về tình yêu của mình đối với thành phố quê hương của mình. Ngoài ra còn có một số thành phố lớn khác của Ukraine, như Kharkov, có lịch sử Do Thái không quá giống Odessa.
THẾ HỆ SAU
Có thể nói nhiều hơn nữa về những người theo chủ nghĩa Phục quốc và Chủ nghĩa Phục quốc ở Ukraina, nhưng thay vào đó, tôi muốn nói nhanh đến một người đàn ông, vào năm 2022, đã trở thành người Do Thái Ukraina nổi tiếng nhất thế giới khi Nga xâm lược đất nước đó: Volodymyr Zelensky . Tổng thống Ukraine - diễn viên hài chắc chắn có mối quan hệ chặt chẽ với Israel, nhưng ông đã cam kết cuộc đời mình không phải cho đất nước Do Thái, mà cho Ukraine. Trong những tháng đầu của cuộc chiến, ông đã khiến một số lượng lớn người Israel và những người theo chủ nghĩa Do Thái của Mỹ khó chịu, khi phàn nàn rằng nhà nước Do Thái đã không làm được nhiều hơn để giúp đỡ đất nước của ông, chưa kể đến việc ông so sánh cuộc xâm lược đẫm máu của Nga với Thảm sát. Vì vậy, ông ấy có vẻ là một lựa chọn kỳ quặc để nói về bối cảnh của Chủ nghĩa Phục quốc ở Ukraine. Nhưng không kỳ lạ như vậy. Nhiều người, nếu không muốn nói là hầu hết các nhà tư tưởng theo chủ nghĩa Do Thái tin rằng người Do Thái nên là những công dân tận tụy và yêu nước của các quốc gia mà họ sinh sống, cho đến khi họ tìm đường đến đất Israel. Trong những năm 1920 và 30, điểm số của những người theo chủ nghĩa Zionist trẻ tuổi gia nhập quân đội Ba Lan cho thấy họ có thể là những công dân chính thức, để chống lại những huyền thoại về sự hèn nhát và không khéo léo của người Do Thái, và bởi vì họ thấy có sự giống nhau giữa cuộc đấu tranh giành độc lập gần đây của Ba Lan và cuộc đấu tranh giành độc lập của người Do Thái.
Trong thế kỷ 21, Zelensky đã được cả thế giới ngưỡng mộ vì lòng dũng cảm và lòng quyết tâm; ông tự hào là người Do Thái, tự hào thân Israel, và tự hào là người Ukraine; ông cũng là người đấu tranh cho tự do và quyền tự quyết của dân tộc. Bằng cách đó, anh ta hoàn thành một loại lý tưởng Zionist nhất định. Không còn nghi ngờ gì nữa, những người theo chủ nghĩa Zionist ở Ukraina của một thế kỷ trước sẽ coi anh ta như một anh hùng, có lẽ hơn hết là Jabotinsky.
Biên tập bởi Mục Vụ Do Thái Lời Sự Sống Việt Nam.