Vừa qua các nhà nghiên cứu và khảo cổ tại Đại học Hebrew ở Jerusalem đã tiết lộ bằng chứng rằng 3.200 năm trước, bờ biển của Israel là nơi có “các liên kết thương mại quan trọng trong lưu vực Địa Trung Hải”. Với những phát hiện mới nhất về hàng hóa bị đắm tàu, bao gồm cả các thỏi chì, được phát hiện gần cảng Caesarea của Israel mà người ta tin rằng Israel chính là trung tâm thương mại trong thời các quan xét.
Phân tích đồng vị do Giáo sư Naama Yahalom-Mack đứng đầu, Giáo sư Yigal Erel và những người thuộc nhóm của họ cho thấy các thỏi chì được phát hiện là khai thác ở đảo Sardinia, miền Trung Địa Trung Hải. Các mảnh chì được đóng dấu bằng dấu Minoan của người Síp (một chữ viết bí ẩn mà cho đến ngày nay vẫn chưa được giải mã), loại được sử dụng trong thời kỳ cuối thời đại đồ đồng này. Theo thông cáo báo chí, các nhà nghiên cứu kết luận rằng “có mối quan hệ thương mại rộng lớn giữa hai quần thể với mục đích vận chuyển nguyên liệu thô.”
Đảo Síp nằm cách Sardinia khoảng 2.500 km (1550 dặm) — với Israel thậm chí còn nằm xa hơn, đã chứng minh được độ dài cần thiết để lấy và buôn bán kim loại này. Giáo sư Yahalom-Mack nhận xét về phát hiện này ( được đăng trên Tạp chí Khoa học Khảo cổ học: Báo cáo ): “Chúng tôi nghĩ rằng cùng với chì, họ cũng nhập khẩu thiếc - một kim loại được săn lùng ở Síp và khu vực lân cận để làm đồ đồng. Ba kim loại này - đồng, chì và thiếc - đã được bán cho các thành phố cảng dọc theo bờ biển, bao gồm cả bờ biển của Israel ngày nay.”
Phát hiện mới này cùng với một phát hiện thương mại hàng hải khác được thực hiện vào năm 2019. Các thỏi thiếc, từ một con tàu đắm có niên đại tương tự thế kỷ 13 ngoài khơi vịnh Haifa của Israel, được tiết lộ đã được khai thác ở Cornwall, Anh. (Những mỏ cổ đại này đã hoạt động từ 4000 năm trước, và nước Anh nổi tiếng với thiếc đến nỗi nhà sử học Hy Lạp Herodotus ở thế kỷ thứ năm gọi Quần đảo Anh là “đảo thiếc”.)
Và có một mối liên hệ thú vị trong Kinh thánh với việc buôn bán chì và thiếc sơ khai, trước thời quân chủ xảy ra vào thời điểm này.
Các Quan Xét 5:17 có những lời chỉ trích chống lại các bộ tộc Đan và A-se ven biển của Y-sơ-ra-ên vì đã từ chối tham gia trận chiến chống lại người Ca-na-an — thay vào đó họ chọn điều khiển các cảng và tàu của họ. “ Ga-la-át cứ ở bên kia sông Giô-đanh, Còn Đan, sao ở lại trên các chiếc tàu? A-se ngồi nơi mé biển” Từ “tàu” ở đây dùng để chỉ tàu đường dài, và “mé biển” có thể được dịch là “bến cảng”. Hơn nữa, Phục truyền luật lệ ký 33 tiết lộ rằng bộ tộc Asher làm nghề kim loại: “Người chúc về A-se rằng: Nguyện cho A-se được phước giữa các con trai Y-sơ-ra-ên; Được đẹp lòng anh em mình, Và được dầm chân mình trong dầu! Những then cửa người sẽ bằng sắt và đồng, Đời ngươi lâu bao nhiêu, sức mạnh ngươi lâu bấy nhiêu.” (câu 24-25).
Những khám phá mới này hoàn toàn phù hợp với lời tường thuật trong Kinh thánh về thời kỳ này, và cho thấy sự kết nối giữa Israel sơ khai với Địa Trung Hải rộng lớn hơn và xa hơn nữa.
Biên tập bởi Mục Vụ Do Thái Lời Sự Sống Việt Nam