Kinh Thánh bản truyền thống dùng từ cây kè, để mô tả về cây chà là hay cây cọ một loại cây chủ yếu của Đất Thánh. Thi Thiên 92: 12-13 chép “Người công bình sẽ mọc lên như cây kè, Lớn lên như cây hương nam trên Li-ban. Những kẻ được trồng trong nhà Đức Giê-hô-va. Sẽ trổ bông trong hành lang của Đức Chúa Trời chúng ta.”.
Vào những năm 1960, các nhà khảo cổ đã tìm thấy một chiếc lọ cổ chứa hạt của cây chà là có tuổi đời 2000 năm. Thật đáng kinh ngạc, một cây cọ đã được trồng thành công từ những hạt giống này, hạt giống vốn có từ thời Kinh thánh. Điều đáng kinh ngạc hơn nữa là vào năm 2015, cây cọ đực (tên là Methuselah, hiện đã 10 tuổi) và đã thụ phấn thành công cho cây cọ cái, đã cho ra quả chà là! Cây cọ thần kỳ này thực sự đã sinh hoa kết trái khi về già! Đúng như Thi Thiên 92 :12-94 có ví sánh “ người công bình sẽ mọc lên như cây kè….. Dầu đến buổi già bạc, họ sẽ còn sanh bông trái, Được thạnh mậu và xanh tươi,”
Có vô số cây chà là ở khắp mọi nơi tại Israel, đây là loại cây của Kinh Thánh. Theo đó có bảy loại thực phẩm mà Đức Chúa Trời bảo đảm với dân sự Chúa rằng họ sẽ tìm thấy nó ở trong Đất Hứa trong đó có loại cây chà là này. Kinh thánh liệt kê các loại cây đó như là thực phẩm sẵn sàng được dùng và thu hoạch ở trong Đất Thánh “xứ có lúa mì, lúa mạch, dây nho, cây vả, cây lựu; dầu ô-li-ve và mật;” (Phục-truyền Luật-lệ Ký 8: Từ “Mật” được ghi lại ở đây chính là mật chà là lấy từ cây chà là, điều này đã khiến cây chà là trở thành một trong bảy loài được Chúa ban phước.
Cây chà là vô cùng phổ biến ở vùng Đất Thánh, chúng ta nhìn thấy nó khắp mọi nơi tại Đất Thánh. Kinh Thánh từng 2 lần nhắc đến vùng “đất Ê-lim; nơi đó có mười hai suối nước, và bảy mươi cây chà là;” (Xuất 15:27; Dân số ký 33:9) và có cả một thành phố mang tên Thành cây Chà Là (Phục 34:3; Các Quan xét 1:16; 3:13; II Sử ký 28:15). Vào thời các quan xét Đê-bô-ra từng xét đoán dân sự tại “cây chà là Đê-bô-ra” (Các quan xét 4:5).
Tại đồng vắng Chúa dạy dân sự Chúa cách để kỷ niệm Lễ Lều Tạm là “Bữa thứ nhứt, các ngươi phải lấy trái cây tốt, tàu chà là, nhành cây rậm và cây dương liễu, rồi vui mừng trong bảy ngày trước mặt Giê-hô-va, Đức Chúa Trời của các ngươi.” (Lê-vi-ký 23:40). Cách này cũng được Nê-hê-mi (8:15) dạy lại dân sự Chúa vào thời của ông. Vì vậy mà chà là được gọi là một trong “4 loài” được dùng trong Lễ Lều Tạm cho đến ngày nay. Đây chính là hình ảnh cho sự chiến thắng, ngay thẳng và chính nghĩa. Hình ảnh của cây cọ là đặc trưng mạnh mẽ trong nghệ thuật Cơ đốc giáo ban đầu cũng tượng trưng cho chiến thắng tâm linh và thiên đường.
Khi Sa-lô-môn xây đền thờ thứ nhất thì “Cái vách đền lớn, người lợp bằng gỗ bá hương, và bọc vàng ròng, chạm hình cây chà là” II Sử ký 3:5 và ông cùng dùng nó để so sánh vẻ đẹp của người nữ trong sách Nhã ca 7:7-8.
Trong khải tượng mà Ê-xê-chi-ên nhìn thấy về đền thờ thứ 3 thì cây chà là là một trong nhưng cây được dùng để trang trí rất nhiều trong đó. Ê-xê-chi-ên 40:22;26;31;34;37 cho thấy cây chà là được chạm ở các cột của ngôi đền, tại nhiều vị trí của ra vào, ở hai bên cửa ra vào như chào đón những ai bước vào con đường trở về thiên đường và mối quan hệ đúng đắn với Chúa.
Tại đền thờ thứ ba “Người ta đã chạm những chê-ru-bim và những hình cây kè, một hình cây kè ở giữa hai chê-ru-bim” Ê-xê-chi-ên 41:18 “cây kè chạm trên cửa đền thờ,” Ê-xê-chi-ên 41:25 “Cũng có những cửa sổ chấn song, những hình cây kè ở bên nầy bên kia, nơi bốn phía ngoài,” Ê-xê-chi-ên 41:26…
Đến thời Tân Ước, khi Chúa Jesus vào thành phố Jerusalem bằng cổng vàng, cổng mà người Do Thái tin rằng Đấng Mesia sẽ vào thành từ đó. Tại đây người Do Thái “bèn lấy những lá kè ra đón Ngài, và reo lên rằng: Hô-sa-na! Chúc phước cho Đấng nhân danh Chúa mà đến, là Vua của Y-sơ-ra-ên!” (Giăng 12:13).
Cuối cùng cây chà là cũng được nhắc đến trong sách Khải Huyền 7:9-10 như là vật dùng để tôn vinh Chiên Con “Sự ấy đoạn, tôi nhìn xem, thấy vô số người, không ai đếm được, bởi mọi nước, mọi chi phái, mọi dân tộc, mọi tiếng mà ra; chúng đứng trước ngôi và trước Chiên Con, mặc áo dài trắng, tay cầm nhành chà là, cất tiếng lớn kêu rằng: Sự cứu rỗi thuộc về Đức Chúa Trời ta, là Đấng ngự trên ngôi, và thuộc về Chiên Con.”
Một điều kỳ diệu ở cây chà là là dầu có một thân hình xù xì nhưng từ đó mang đến rất nhiều những quả chà là ngọt ngào. Cây cũng tượng trưng cho sự kết quả dồi dào trong Chúa. Quả của nó được Kinh Thánh mô tả nó như là mật. Sự ngọt ngào này tượng trưng cho những người biết và yêu luật pháp của Đức Chúa Trời.
Cây chà là là loại cây phát triển rất mạnh ở những nơi khô cằn nắng cháy. Nó phát triển để giữ đất, giữ nước cho những vùng đất khó khăn. Đây cũng là hình ảnh của người tin Chúa, trong lúc hạn hán, chết chóc, nghèo đói và hoang tàn, họ bám chặt đức tin của mình và tin cậy sâu vào những lời hứa của Chúa để phát triển mạnh mẽ cho chính Ngài.
Bởi sự dẻo dai của nó mà cây chịu được gió bão. Rễ của chúng ăn sâu và thân của chúng có thể uốn cong để chúng bền vững trong hạn hán, gió và bão. Chúng có thể sinh sôi nảy nở ngay cả trong những điều kiện khắc nghiệt, như những người công chính được đứng vững khi bám sâu và uống nước hằng sống của Đức Chúa Trời.
Tại Israel, cây chà là xuất hiện ở mặt sau của đồng xu mười shekel. Xung quanh đồng tiền có dòng chữ “Vì sự cứu chuộc của Si-ôn”. Nguyện xin sự cứu chuộc từ Chúa Jesus cũng sẽ đến trên dân tộc này cũng như sẽ đến với mọi dân trên đất.
Biên tập bởi Mục Vụ Do Thái Lời Sự Sống Việt Nam