( Bức ảnh trên cho thấy một phần của bức thư Elephantine xin phép xây dựng lại đền thờ Do Thái. Bức ảnh dưới nhắc đến Sanballat, được tìm thấy trong số Samaria Papyri. )
Vào năm 1962 khi người Bedouins tìm kiếm những đồ vật tại Israel , họ đã tình cờ tìm thấy trong một hang động phía bắc Jericho, những mảnh vỡ của các lọ gốm chứa đầy những cuộn giấy papyrus và những mảnh đất sét ghi lại những bản văn ấn tượng. Những cổ vật tìm được bao gồm những bản khắc Papyri cùng với những bộ xương của 300 người bị thảm sát sau khi trú ẩn trong hang. Bản khắc Papyri này chứa các văn bản tiếng Aramaic, chủ yếu là các văn bản pháp lý nhưng chứa đựng những điều thú vị đối với tất cả những người học Kinh Thánh.
Trong số các mảnh vỡ được tìm thấy có những mảnh vỡ chứa những ghi chép liên quan đến một nhân vật trong Kinh Thánh như sau :
“[trước khi Yes]ua' con trai của Sanballat (và) Hanan Thái thú ... tài liệu này được viết ở Samaria”
Một cây papyrus khác (Papyrus 5) đã được niêm phong bằng một khối đất sét nhỏ đã được ấn tượng bởi con dấu của “... yahu, con trai của [San]ballet, thống đốc của Samaria.”
Kinh thánh thường nói về một Sanballat (San-ba-lát, người Hô-rôn như phiên âm trong Kinh Thánh) (Nê-hê-mi 2:10, 19; 4:1; 6:1, 2, 5, 12, 14; 13:28. ) Ông là Satrap (Thống đốc) của tỉnh Samaritan Ba Tư. Dưới thời vua Darius I, đế chế Ba Tư đã được chia thành 20 tỉnh. Mỗi tỉnh được cai trị bởi một thống đốc, được gọi là "Satrap".
Nê-hê-mi 4:1 có chép “Khi San-ba-lát hay rằng chúng tôi xây sửa vách thành lại, thì lấy làm giận dữ, và nhạo báng người Giu-đa.”
Thời điểm đó dường như có ít nhất ba vị Satrap của Samaria tên là Sanballat. Trình tự của các thống đốc Samaria là:
Sanballat I
Delaiah, con trai của Sanballat
Sanballat II
Hananiah, con trai của Sanballat
Sanballat III
Điều đó là bình thường đối với Satrapship trong một gia đình. Ngoài ra, một đứa cháu trai được đặt theo tên ông của mình trong Ba Tư cổ đại.
Nhiều tài liệu trong số này được ghi chép kỹ lưỡng cụ thể đến ngày, tháng, năm trong thế kỷ 4 TCN. Họ có mặt trong vòng bốn mươi năm từ năm 375 BC xuống năm 335 BC. Do đó có vẻ như Sanballat của Samaria Papyri & seals này là Sanballat III.
San-ba-lát, người Hô-rôn được Nê-hê-mi nhắc đến trong bức thư Elephantine Ai Cập. Ông là thống đốc tỉnh Sa-ma-ri vào năm 445 TCN khi Nê-hê-mi đến Jerusalem. Thực tế, bức thư Elphantine có tên ba người được đề cập trong Nê-hê-mi. Đây là: Darius II, San-ba-lát, người Hô-rôn (Sanballat người Horonite) và Johanan, thầy tế lễ tối cao.
Bức thư được biết đến với cái tên "Thỉnh cầu Bogoas, Thống đốc Judah", yêu cầu được phép xây dựng lại một ngôi đền Do Thái tại cộng đồng Elephantine của Do Thái. Trong hàng 29 nó nói,
“Hơn nữa, chúng tôi đã đặt toàn bộ việc này trong một bức thư, nhân danh chúng tôi gửi đến Đê-la-gia và Sa-lemaiah, con trai của San-ba-lát, Tổng đốc Sa-ma-ri.”
Một lần nữa, khảo cổ học cho thấy những ghi chép của Kinh Thánh là chính xác. Bạn có thể tin vào Kinh Thánh!
Nguồn : Khảo cổ Kinh Thánh
Mục vụ Do Thái Lời Sự Sống Việt Nam