Tzedakah hoặc Ṣedaqah ( tiếng Do Thái : צדקה ) là một từ tiếng Do Thái có nghĩa là "công bình; công chính", nhưng thường được sử dụng để biểu thị lòng bác ái . Có thể nói đây là việc làm “từ thiện” nhưng khác với cách hiểu hiện đại mà mọi người thường hay nghĩ. “Từ thiện” thường được hiểu là một hành động thiện chí tự phát và một dấu hiệu của sự hào phóng; nhưng tzedakah thì khác đây chính là một nghĩa vụ đạo đức mà mọi người Do Thái cần phải làm. Vì vậy Tzedakah có thể nói đó là “việc làm công chính” đó chính là cho đi, giúp đỡ hay dạy dỗ người khác thực hiện Tzedakah.
Tzedakah là một nghĩa vụ tôn giáo có nghĩa là điều cần phải làm đối với người tin vào Giê-hô-va là Chúa. Đây cũng là những gì đúng đắn và công bình, mà đạo Do Thái nhấn mạnh như một phần quan trọng của cuộc sống tinh thần. Không giống như hoạt động từ thiện tự nguyện , tzedakah được coi là một nghĩa vụ tôn giáo phải được thực hiện BẤT KỂ TÌNH TRẠNG TÀI CHÍNH của một người. Điều này có nghĩa là bắt buộc ngay cả đối với những người có khả năng tài chính hạn chế. Tzedakah được coi là một trong BA HÀNH VI CHÍNH YẾU có thể ảnh hưởng tích cực thay đổi được vận mệnh bất lợi của một người.
Từ Tzedakah dựa trên tiếng Do Thái ( צדק , Tzedeq ), có nghĩa là công bình , công bằng hoặc công lý , và có liên quan đến từ Tzadik trong tiếng Do Thái , có nghĩa là công bình như một tính từ. Mặc dù từ này xuất hiện 157 lần trong Văn bản Masoretic của Kinh thánh tiếng Do Thái , thường liên quan đến "sự công bình" , nhưng việc sử dụng từ này như một thuật ngữ cho "từ thiện" theo nghĩa trên là một sự thích nghi của Do Thái giáo Do Thái giáo trong thời kỳ Talmudic .
Người Do Thái rất coi trọng việc làm Tzedakah, đặc biệt là những đồng tiền dâng hiến vì I Sử ký 29: 14 có chép “…Vì mọi vật đều do nơi Chúa mà đến; và những vật chúng tôi đã dâng cho Chúa chẳng qua là đã thuộc về Chúa.” Trong Tamud Numbers Rabbah 5: 2 thì cho rằng “những đồng tiền Tzedakah từ trước đã không phải của chính chúng ta. Đúng hơn, nó luôn thuộc về Chúa, Đấng chỉ giao phó cho bạn để bạn có thể sử dụng nó đúng cách.”
Tzedakah thường được người Do Thái thực hiện vào những ngày quan trọng như trong đám cưới, các cô dâu và chú rể Do Thái theo truyền thống sẽ làm từ thiện để tượng trưng cho tính cách thiêng liêng của hôn nhân. Vào Lễ Vượt Qua , một ngày lễ lớn trong truyền thống của người Do Thái, truyền thống Do Thái là đón tiếp những người khách lạ bị đói và cho họ ăn tại bàn. Tại Lễ Purim , mọi người Do Thái được coi là bắt buộc phải cung cấp thức ăn cho người khác và quà tặng cho ít nhất hai người nghèo , với số lượng tương đương với mỗi bữa ăn, với mục đích tăng tổng số hạnh phúc trong suốt tháng .
Đối với hình thức hạn chế hơn của tzedakah được thể hiện trong các luật trong Kinh thánh, cụ thể là việc không gặt hết mà dành cho người nghèo đi “mót” từ một số loại cây trồng. Lê-vi-ký 19:9-10 “Khi các ngươi gặt lúa trong xứ mình, chớ có gặt đến cuối đầu đồng, và chớ mót lại những bông còn sót; các ngươi chớ cằn mót nho mình, đừng nhặt những trái rớt rồi, hãy để cho mấy người nghèo và kẻ khách..” Phục truyền 24:20 “Khi ngươi rung cây ô-li-ve mình, chớ mót những trái sót trên nhánh; ấy sẽ về phần khách lạ, kẻ mồ côi, và người góa bụa.”
Ngoài ra, hành động Tzedakah có thể mang đến sự cứu chuộc như trong Ê sai 1:27 có chép “Si-ôn sẽ được chuộc bởi sự chánh trực, còn kẻ nào trở lại đó thì được chuộc bởi sự công bình. “ Từ điều này, các nhà hiền triết dạy rằng “tzedakah thật vĩ đại vì nó mang lại sự cứu chuộc.” Người Do Thái cũng tin rằng Tzaedakah có thể cứu một người khỏi cái chết. Kinh Thánh có chép trong Châm Ngôn 10:2 “Của phi nghĩa chẳng được ích chi; Song sự công bình ( צדק , Tzedek ) giải cứu khỏi chết.”
Tzedakah còn là việc làm có thể “trao đổi, thử” với Chúa. Người Do Thái tin rằng, Chúa đảm bảo cho họ một đời sống thịnh vượng khi họ làm công việc từ thiện và dâng hiến 1/10. Thậm chí họ có thể thử Chúa như lời của tiên tri Ma-la-chi trong sách Ma-la-chi 3:10 “Các ngươi hãy đem hết thảy phần mười vào kho, hầu cho có lương thực trong nhà ta; và từ nay các ngươi khá lấy điều nầy mà thử ta, Đức Giê-hô-va vạn quân phán, xem ta có mở các cửa sổ trên trời cho các ngươi, đổ phước xuống cho các ngươi đến nỗi không chỗ chứa chăng!"
Với người Do Thái thì nhà của một người Do Thái phải có hộp Tzedakah, họ coi đây là dấu chỉ của một người hay một gia đình Do Thái. Trong Đền Thánh ở Jerusalem cũng có một căn phòng được chỉ định nơi mà mọi người có thể gửi tiền dành cho người nghèo.
Mục Vụ Do Thái Lời Sự Sống Việt Nam